Jak obliczyć urlop?

Każdy pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę będzie z czasem potrzebować czasu na regenerowanie swoich sił. Wtedy będzie chciał się udać na urlop, na co pracodawca musi być przygotowany. Jest on zobowiązany do posiadania niezbędnej wiedzy pozwalającej na ocenienie, ile dni wolnych przysługuje danemu pracownikowi. Wszystkie niezbędne informacje na ten temat można znaleźć w kodeksie pracy oraz wielu stronom internetowym poświęconym zagadnieniom kadrowym.
Aby dobrze orientować się w najważniejszych zagadnieniach dotyczących urlopów, trzeba najpierw zapoznać się z definicją urlopu z punktu widzenia polskiego prawa pracy. Urlop jest czasem wolnym pracownika od świadczenia pracy na rzecz pracodawcy. Każdy pracownik ma prawo do zgłoszenia wniosku o urlop. Nie zawsze jednak oznacza to, że pracodawca ma obowiązek udzielenia go zgodnie z życzeniem wnioskodawcy. Urlop nie przysługuje na przykład osobom zatrudnionym na podstawie umowy cywilno-prawnej typu umowy zlecenia lub umowy o dzieła.
Najczęściej wykorzystywanym rodzajem urlopu jest urlop wypoczynkowy. Powinien być on wykorzystywany w celu nabrania sił i regeneracji. W praktyce jednak sposób jego wykorzystania jest decyzją wyłącznie pracownika. Jak obliczyć urlop wypoczynkowy? Jego długość jest uzależniona od kilku aspektów. Zasady jego wyliczenia znajdziemy oczywiście w kodeksie pracy. Najważniejszą rolę odgrywa tutaj staż pracy. 20 dni urlopu w roku mają osoby, których staż pracy jest mniejszy niż 10 lat. Osoby, które przekroczyły ten okres mogą odpoczywać 26 dni. Mowa jest tutaj o dniach pracy, nie o wolnych sobotach i niedzielach. Należy pamiętać, że do stażu pracy zaliczają się nie tylko lata pracy u obecnego oraz poprzednich pracodawców. W myśl polskiego kodeksu pracy do stażu pracy wlicza się też okres edukacji pracownika. Tak na przykład posiadanie wykształcenie wyższego traktowane jest jako 8 lat stażu pracy. Ukończenie szkoły policealnej daje 6 lat stażu pracy. Okresy nauki nie sumują się w żaden sposób. Nowo zatrudniony pracownik prawo do urlopu zaczyna nabierać wraz z każdym przepracowanym miesiącem.
Kodeks pracy nakłada pewne zobowiązania na pracodawcę odnośnie sposobu udzielania urlopu wypoczynkowego. W myśl zapisów przynajmniej jednak jego często nie może być krótsza niż 14 dni kalendarzowych ciągiem. Pozostałą część można podzielić i wykorzystać w krótszych terminach. Tutaj decyduje o tym pracownik. Pracodawca musi jedynie wyrazić oficjalną zgodę na termin oraz sposób wykorzystania urlopu. Terminy urlopu powinny być dopasowane do charakterystyki wykonywanych obowiązków. Z tego powodu w wielu zakładach tworzone są tak zwane plany urlopowe, co umożliwia przydzielenie urlopu w taki sposób, aby funkcjonowanie firmy nie zostało w żaden sposób zagrożone chwilowymi nieobecnościami poszczególnych pracowników. W czasie przebywania na urlopie wypoczynkowym pracownikowi przysługuje pełne wynagrodzenie. Jeśli pomiędzy pracownikiem a pracodawcą dojdzie do zakończenia współpracy, ustanie stosunek pracy – pracownikowi za niewykorzystany urlop przysługuje wynagrodzenie w postaci wypłacanego ekwiwalentu. Pracodawca jest zobowiązany jest do wypłacenia takiego wynagrodzenia.
Kobieta spodziewająca się dziecka lub która jest po porodzie również ma prawo do płatnych urlopów. Ilość dni wolnych w tym przypadku jest uzależnione od ilości urodzonych dzieci podczas rozwiązania. W przypadku standardowego porodu, gdy na świat przychodzi jedno dziecko, kobieta otrzymuje prawo do urlopu macierzyńskiego w liczbie 20 tygodni. W przypadku urodzenia większej ilości dzieci, urlop może być wydłużony do nawet 37 tygodni. Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego kobieta lub ojciec mają też prawo do urlopu rodzicielskiego. Jego długość wynosi 32 tygodnie lub 34, gdy w porodzie urodziło się więcej niż jedno dziecko. Oznacza to, że sumując urlopy w przypadku urodzenia jednego dziecka można otrzymać nawet 52 tygodnie odpoczynku od pracy. Kobieta ma prawo część swojego urlopu macierzyńskiego wykorzystać jeszcze przed porodem. Nie może to być jednak wcześniej niż 6 tygodni przed planowaną datą rozwiązania. Pracodawca nie ma prawa zwolnić takiej pracownicy ani nie przyjąć jej ponownie do pracy po zakończeniu urlopu. Wynagrodzenie za urlop macierzyński jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę przysługuje też urlop na żądanie. Ma do niego prawo każdy pracownik, który nabył prawa urlopowe. Urlop ten wynosi maksymalnie 4.dni Pracownik ma prawo do zgłoszenia takiej nieobecności nawet w tym samym dniu. Należy jednak mieć świadomość tego, że urlop tego rodzaju nie jest osobnym przywilejem dla pracownika. Jest on częścią urlopu wypoczynkowego.
Odrębnym rodzajem urlopu jest tak zwany urlop okolicznościowy. Jak sama jego nazwa wskazuje jest on przyznawany z powodu wyjątkowych wydarzeń w życiu pracownika. Może to być na przykład śmierć członka rodziny czy też narodziny dziecka. Długość takiego urlopu uzależniony jest od rodzaju wydarzenia. Maksymalnie mowa jest tutaj o 2 dniach. Tak na przykład urlop okolicznościowy z powodu narodzin dziecka lub ślubu wynosi aż dwa dni. Obowiązek wypłaty wynagrodzenia w tym przypadku spoczywa na pracodawcy.
Pozostałe urlopy zaliczane są do urlopów bezpłatnych. Do takich zaliczany jest na przykład urlop wychowawczy. Jest on brany przez pracownika w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Może on trwać maksymalnie nawet 3 lata. Można go wykorzystywać co najwyżej w pięciu częściach. Można go wykorzystać jedynie w przypadku dziecka, które nie ukończyło jeszcze 6 roku życia. Na każde dziecko pracownik posiada do wykorzystania oddzielny urlop. Pracownika przebywającego na urlopie wychowawczym pracodawca nie ma prawa zwolnić. Może to mieć miejsce jedynie w momencie ogłoszenia upadłości przedsiębiorstwa lub gdy pracownik dopuścił się naruszenia swoich obowiązków pracowniczych uprawniających do zwolnienia go w trybie dyscyplinarnym. Po powrocie z urlopu, pracownik taki powinien wrócić na wcześniej zajmowane stanowisko lub na nowe, które będzie odpowiadać jego kompetencjom.